Di tích Quốc gia Văn miếu Trấn Biên

Nếu như miền Bắc có văn miếu Quốc Tự Giám, miền Trung có Kinh thành Huế thì miền Nam có Văn miếu Trấn Biên ở thành phố Biên Hoà, Đồng Nai là địa danh nổi tiếng có tuổi đời hơn 300 năm là nơi lưu giữ những nét văn hoá đặc sắc của nền giáo dục Việt Nam.

Lịch sử trường tồn của Văn miếu Trấn Biên

Năm 1715, chúa Nguyễn Phúc Chu đã sai trấn thủ Nguyễn Phan Long và ký lục Phan Khánh Đức xây dựng văn miếu Trấn Biên và từ “Trấn Biên” cũng có nghĩa là trấn giữ biên cương và là văn miếu đầu tiên được xây ở Đàng trong. Theo sách Gia Định thành thông chí của Trịnh Hoài Đức (bộ địa chí ghi chép về vùng đất Gia Định, miền Nam Việt Nam) Văn miếu Trấn Biên có vai trò như là trung tâm văn hoá, giáo dục của Biên Hoà xưa.

Văn miếu Trấn Biên trải qua hai lần trùng tu lớn năm 1794 và năm 1852. Văn miếu Trấn Biên gồm nhiều công trình kiến trúc đặc biệt như nhà bia truyền thống Trấn Biên, Hồ Tịnh Quang, Khuê Văn Các, vv…

Văn miếu Trấn Biên được xây dựng tại thôn Tân Lai, tổng Phước Dinh, huyện Phước Chánh (nay thuộc P. Bửu Long, TP. Biên Hòa, Đồng Nai cũ). Đáng tiếc là công trình này bị thực dân Pháp đốt phá vào năm 1861.

Đến năm 1998, tỉnh Đồng Nai cho khôi phục lại Văn miếu Trấn biên trên nền đất cũ, đến năm 2002 thì hoàn thành. Từ khi hồi sinh, Văn miếu Trấn Biên trở thành nơi bảo tồn, gìn giữ và tôn vinh các giá trị văn hóa – giáo dục xưa và nay của dân tộc và của vùng đất Đồng Nai. Lãnh đạo tỉnh Đồng Nai thường tổ chức các lễ viếng các bậc tiền nhân; lễ báo công, tuyên dương tài năng trên các lĩnh vực, đặc biệt trên lĩnh vực văn hóa-giáo dục.

Lùi xa lịch sử hơn nữa, tên gọi Trấn Biên có từ những năm 1698, khi Nguyễn Hữu Cảnh được chúa Nguyễn điều vào đất Đồng Nai mở mang bờ cõi. Nguyễn Hữu Cảnh chọn cù lao Phố (nay thuộc P.Hiệp Hòa, TP.Biên Hòa, Đồng Nai cũ) đặt tỉnh Gia Định, lấy đất Đồng Nai làm phủ Phước Long, dựng nên dinh Trấn Biên; lập xứ Sài Côn (Sài Gòn) làm phủ Tân Bình, lập dinh Phiên Trấn (theo Gia Định thành thông chí).

Trao đổi với PV Thanh Niên, ông Trần Quang Toại, Chủ tịch Hội khoa học lịch sử tỉnh Đồng Nai, nói “Dinh Trấn Biên có nghĩa là nơi trấn giữ biên cương”.

Điểm tham quan tri thức của các thế hệ

Hiện nay, khu Văn miếu Trấn Biên là một trong những địa điểm được rất nhiều du khách lựa chọn vì không gian thoáng đãng, kiến trúc đặc sắc đậm nét truyền thống văn hoá. Nơi đây là địa điểm tổ chức nhiều lễ hội của địa phương, đồng thời là nơi bảo tồn, giữ gìn tôn vinh các giá trị truyền thống.

Văn miếu Trấn Biên là biểu tượng của sự trường tồn và tinh hoa văn hóa, giáo dục, truyền thống tôn sư trọng đạo, khuyến đức, khuyến tài của người Việt ở phương Nam. Vừa qua, trường THPT Lê Quý Đôn – Long Bình Tân đã tổ chức cho học sinh khối 12 dâng hương tại Văn miếu. Đây là hoạt động truyền thống mà nhà trường tổ chức hàng năm trước kỳ thi THPT Quốc gia.

Chuyến tham quan của các bạn nhỏ lớp Lá (trường mầm non Tinh Khôi ở TP Biên Hòa) đã giúp các bạn hiểu thêm về truyền thống tôn sư trọng đạo, lòng yêu quê hương và niềm tự hào về nơi mình đang sống. Đây không chỉ là một buổi học ngoài trời, mà còn là một hành trình nuôi dưỡng tâm hồn và trí tuệ của các bé ngay từ những năm đầu đời.